Football narodził się w Anglii27.01.2021
Tweet
Poniżej przedrukowujemy artykuł Michała Gackowskiego "Football narodził się w Anglii" z Magazynu Polskiego UK. Traktuje głównie o piłce nożnej, ale dużo w nim informacji o rugby więc z przyjemnością powinniście go przeczytać.
Profesjonalny futbol to też kluby piłkarskie. Ustalenie, który jest najstarszy nastręcza pewnych trudności. Piłka nożna formowała się, gdy istniały już towarzystwa sportowe, względnie kluby, w których już wcześniej uprawiano popularniejsze wówczas od piłki dyscypliny np. kolarstwo czy wioślarstwo. Dalej, spora część badaczy pod datą powstania klubu widzi dzień założenia sekcji piłkarskiej. Jednak jeśli klub jest wielosekcyjny, brak przez kilka pierwszych lat działalności sekcji piłkarskiej nie sprawia, że wcześniej nie istniał.
Przykład z polskiego podwórka: Posnania założona w 1907 roku nie posiada dziś sekcji piłkarskiej, mimo to klub jako datę założenia wciąż podaje właśnie 1907 rok. Drugi problem. Czy pod miano klubu można podciągnąć, nawet zorganizowany zespół, ale tylko z jednej szkoły lub kolegium? Wspominałem wcześniej o protoklubach. Jeśli tak, to już w 1825 roku istniał Aldenham School F.C.. Brytyjczycy wychodzą z założenia, że dopiero od momentu udostępnienia członkostwa osobom spoza danego środowiska można mówić o klubie sportowym (oczywiście i od tego są wyjątki). Za najstarszy klub piłkarski świata uchodzi powszechnie Sheffield FC, jednak już w 1820 roku powstał Sheffield Wednesday, ma więc blisko dwieście lat. Pierwotnie był on klubem krykieta a sekcja piłkarska założona została 4 IX 1867 roku. Zawodnicy krykieta mieli grać w piłkę w okresie zimowym by utrzymać kondycję. W krykieta nie gra się bowiem zimą ze względu na duże opady deszczu. W 1887 te dwie sekcje podzieliły się na dwa oddzielne kluby (krykiet istniał do 1920 roku).
Jeszcze ciekawiej wygląda sytuacja z Barnes Club Londyn. Klub miał powstać w 1839 roku jednak inne źródła mówią, że stało się to pomiędzy 1858 a 1862 rokiem, i z tego okresu pochodzi pierwsza wzmianka dotycząca rozegrania przez Barnes meczu. To nie jednak wątpliwości dotyczące dokładnej daty powstania klubu czynią go wyjątkowym. Barnes długo nie mógł zdecydować się czy woli piłkę nożną czy rugby. Był jednym z założycieli FA oraz rozegrał w 1863 roku pierwszy mecz pod auspicjami FA (3:3 z Richmond FC) po czym… szybko porzucił futbol dla rugby i jest temu wierny po dziś dzień.
Dlatego że rugby i futbol wywodzą się z tego samego pnia ich drogi rozeszły się ostatecznie jakiś czas po utworzeniu FA. Wśród zestawień najstarszych klubów możemy znaleźć też np. Guy’s, Kings and St. Thomas’ Rugby Football Club Londyn - założony w 1843 roku, który…nigdy nie grał w futbol! Dopiero stworzenie Sheffield Rules mocno ułatwiło klasyfikowanie klubów, dlatego właśnie wspominany wcześniej Sheffield FC (założony w 1855 roku jako klub krykieta), który sekcję piłkarską utworzył 24 X 1857 roku, uznawany jest za najstarszy klub piłkarski świata. Jednak by być w zgodzie z prawdą należałoby mówić raczej o najstarszej sekcji piłkarskiej a nie klubie.
Z obowiązku kronikarskiego należy też wspomnieć o założonym w 1858 roku Blackheath FC z Londynu, który mimo iż jest klubem rugby, był jednym z założycieli FA a Francis Maude Campbell został nawet skarbnikiem związku. Skąd to olbrzymie zamieszanie z klubami rugby? Otóż zwolennikom tej odmiany futbolu wydawało się oczywiste, że zakładając FA będą mieli tak duży wpływ na formowanie się przepisów, że rugby i to co dziś nazywamy piłką nożną, nie rozejdą się. Gdy tak się nie stało rozczarowane porzuciły FA. Czy miały podstawy by sądzić, że przeforsują swoje pomysły? Jak najbardziej tak, bo to kluby grające według reguł rugby football a nie sheffield wyrastały do początku lat sześćdziesiątych jak grzyby po deszczu.
Kolejną kontrowersyjną datą jest 14/17 V 1859 roku. Został wtedy założony pierwszy klub piłkarki spoza wysp brytyjskich. Mało tego spoza Europy. Był to Melbern FC. Problem polega na tym, ze mimo olbrzymiej odległości od Londynu Melbern (jak i cała Australia) było wciąż miastem imperium brytyjskiego, więc wszystko „działo się w rodzinie”. Jest i problem drugi – klub grał (i gra do dziś) w futbol, ale według Australian rules a reguły te nie zniknęły do dziś (jest to coś między rugby a futbolem) i jest to osobna dyscyplina sportu.
Jak już pisałem, w1860 roku powstał Hallam FC Sheffield dając początek najstarszym na świecie derbom piłkarskim rozegranym 26 XII tegoż roku. Był to przełomowy rok dla rozwoju piłki nożnej. Do osamotnionych Sheffield FC i Hallam FC, które (oprócz meczy między sobą) mogły sobie pograć, co najwyżej, z klubami uniwersyteckimi lub wojskowymi, osaczane powoli przez kluby grające według reguł rugby (w Australii w samym 1859 roku powstało kilka klubów futbolu australijskiego), dołączył Cray Wanderers FC z Londynu oraz niedawno odrodzony Wanderers FC Londyn (późniejszy pierwszy zdobywca pucharu Anglii).
W 1861 roku założono Worksop Town F.C., który mimo słusznego wieku nie odegrał do dziś większej roli w angielskim futbolu. Kolejnym klubem pochodzącym z tego roku jest Richmond FC, który również (jak niektóre starsze kluby) wprowadza spore zamieszanie. To właśnie ten klub razem z Barnes FC Londyn rozegrał pierwszy mecz pod auspicjami FA. I nie byłoby w tym nic dziwnego gdyby nie to, że Richmond podobnie jak Barnes błyskawicznie porzucił futbol dla rugby. Tego samego roku narodził się, nieistniejący obecnie, jeden z założycieli FA Crystal Palace FC (nie mylić z CP obecnie grającym w angielskiej Premiership).
Za oceanem w, będącej wciąż częścią Zjednoczonego Królestwa Kanadzie, założono klub Uniwersytetu Toronto. Trzeba o nim napisać, bo podobnie jak w przypadku Australii jest tworem „rozłamowym”, dającym początek futbolowi kanadyjskiemu. W 1862 roku – 28 XI założono Nottingham FC (dzisiejsze Notts County), które uważa się za najstarszy w pełni profesjonalny (zawodowy) klub istniejący do dziś. Z kolei w roku zawiązania FA powstał Bradford FC – znów jako klub rugby, ale z tą różnicą, że po latach w 1907 powstała sekcja piłkarska. Nieco problemów przysparza też założony wtedy Royal Engineers FC. Jako klub armijny nie spełnia przyjętych w tym opracowaniu norm, jednak odegrał znaczącą rolę na początku przygody z pucharem Anglii i stąd powinien znaleźć się w powyższym zestawieniu.
Lata sześćdziesiąte XIX wieku są tak odległe dla historii sportu, iż ustalenie dokładnej daty powstania niektórych klubów przysparza kłopotów. Nie inaczej jest z powstałym w 1863 roku Stoke Ramblers (dzisiejsze Stoke City), choć niektóre źródła podają dopiero rok 1868.
Jeśli jesteśmy przy roku 1863 to nie sposób nie wspomnieć o powstałym wtedy (choć mógł egzystować nieco wcześniej) zespole służby cywilnej przy brytyjskiej armii, który wystąpił jako delegacja ministerstwa wojny podczas zebrania założycielskiego FA. oraz w pierwszej edycji pucharu Anglii. Na dokładkę należy dodać też czterech kolejnych założycieli FA, klub z londyńskiej dzielnicy Kilburn (musiał to być jednak twór efemeryczny, bo poza tym nie ma o nim praktycznie żadnych informacji), Crusaders FC Londyn (i tu podobnie jak w przypadku Kilburn wiemy bardzo niewiele), Percival House FC Londyn (jak dwa poprzednie nie wiemy o nim prawie nic, mało tego mógł być klubem rugby) oraz Surbiton FC (tak samo skąpe informacje jak u poprzedników, podobnie jak Percival mógł być klubem rugby).
Przykłady kilku wymienionych klubów, o których istnieniu wiemy tylko dlatego, że brały udział w spotkaniu założycielskim FA dowodzą, że mogło w tym czasie istnieć jeszcze przynajmniej kilka efemerycznych tworów, o których do dziś nie zachowały się żadne wzmianki.
Michał Gackowski
